(...لِکُلٌّ جَعَلنا مِنکُم شِرعَةًوَمِنهاجاً)

«...برای هر یک از شما (امت ها )شریعت وراه روشنی قرار دادیم».

(سوره مائده، آیه 48)

سعادت بشر در این جهان وجهان آخرت ،در گرو شناخت تعالیم اسلامی واعتقاد کامل به آنها وتطبیق برنامه های روزمرّه در تمام زوایای آن- چه فردی وچه اجتماعی- بر قوانین نجات بخش اسلام است.

برنامه های اسلام به سه دسته تقسیم می شود:

الف:برنامه های اعتقادی (اصول عقاید).

ب:دستورهای عملی (فقه یا احکام).

ج:مسائل اخلاقی.

دست? اول،برنامه هایی در رابطه با سالم سازی فکر واعتقاد انسان است ومکلّف باید به آنها یقین کند وآنها را از روی دلیل بپزیرد وچون این بخش از بر نامه های اسلام اعتقادی است ونیاز به یقین دارد، پیروی از دیگران(تقلید) در آنها راه ندارد، گرچه می توان از راهنمایی دیگران برای تحصیل یقین بهره مند گردید.

دست? دوّم، که برنامه های عملی است،مشتمل بر «باید ها» و«نبایدها»یی است که با انجام دادن وترک آنها (همراه با اعتقاد صحیح )اطاعت الهی تحقّق می بابد؛مانند خواندن نماز،پرداخت زکات وپرهیز از غیبت وسرقت.

دست? سوّم،آموزه هایی در رابطه با پرورش روح وسلامت روان آدمی است که شیو? تقویت صفات پسندیده؛ مانند عدالت،سخاوت،شجاعت،وعزت در نهاد انسان ها ومبارزه با صفات ناپسند وزشت؛ مانند حسد،بخل، ونفاق را بیان می کند.

پس از شناخت جایگاه احکام در بین معارف دینی ،باید شیو? دستیابی به آنها را بشناسیم.

انسان برای شناخت وپی بردن به احکام دین ،باید اجتهاد کند واز منابع مربوط،بدان ها دست یابد ، یا از کسی که با اجتهاد، احکام را استنباط کرده،تقلید کند.

شناخت مسائل فقهی پیش نیاز عمل به آنهاست وعمل به احکام ، بر اساس یکی از این سه امر است:

                                 «اجتهاد»       «تقلید»       «احتیاط»

تقسیم احکام

در یک تقسیم کلّی ، تمام احکام دینی را به دو دسته تقسیم کرده اند:

تکلیفی؛

وضعی

دست? اوّل، احکامی است که تکلیف و وظیف? انسان را نسبت به اعمال ورفتار وی مشخص می کند، مانند واجب بودن نماز وحرام بودن ظلم.

دست? دوّم، احکامی است که وضعیت وکیفیّت اشیا را در ارتباط با عمل انسان مشخص می کند، مانند صحیح بودن نماز یا باطل بودن روزه، طهارت بر خی اشیا ونجاست بر خی دیگر.

اقسام احکام تکلیفی

1-واجب؛عملی است که انجام دادنش لازم است وترک آن عذاب دارد،مانند نماز.

2-حرام؛عملی است که ترک آن لازم وارتکابش عذاب دارد،مانند دروغ.

3-مستحب؛عملی که انجام دادنش مطلوب است وثواب دارد ولی ترک آن عذاب ندارد،مانند خواندن نماز شب.

4-مکروه؛عملی که ترک آن از انجام دادنش بهتر است ولی ارتکابش عذاب ندارد، مانند پوشیدن لباس سیاه در نماز.(کراهت در عبادات) گاهی به معنای ثواب کمتر داشتن است،مثل اقتدای مسافر به غیر مسافر در نماز جماعت.)